Το οροπέδιο του Ομαλού, τα γύρω βουνά και το φαράγγι της Σαμαριάς αποτελούσαν ελεύθερη ζώνη για τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού. Στην είσοδο του φαραγγιού βρίσκεται το μνημείο για τη μάχη της Σαμαριάς.
Στις 3 Ιουνίου 1948 ξεκίνησε η 5ημερη μάχη της Σαμαριάς, που αποτέλεσε τη μεγαλύτερη και τελευταία μάχη του Δημοκρατικού Στρατού στη Κρήτη με πολλαπλάσιους και πολύ καλύτερα εξοπλισμένους άντρες του αστικού στρατού και των παρακρατικών συμμοριών. Στις επιχειρήσεις θα λάβει μέρος με βομβαρδισμούς τόσο η αεροπορία όσο και το πολεμικό ναυτικό από την πλευρά της Αγίας Ρουμέλης. Η μάχη θα ολοκληρωθεί με την υποχώρηση των ανταρτών από τη Σαμαριά.
